بيش از اين­ها بدهكار ايد

در برابر داد و بيداد اخير سينماگران ايراني به خاطر حقوق در خطر افتاده يا از دست رفته (از بابت تكثير غيرمجاز آثارشان)، بي­تفاوتي طبيعي­ترين واكنش من بود. امروز هم تيتر اخبار مربوط به تجمع ديروزشان را ديدم و باز هم بي­تفاوت بودم. اما از آن­جا كه اصولا" هرچيزي حدي دارد (الا بعضي امور منحصر به ما «ايرانيان»)، متن خبر را كه خواندم ديدم ديگر نمي­توانم عصبانيت­ و (چرا كه نه) انزجارم را از حقارت و ايضا" وقاحت اين «نام­آوران» پنهان كنم.
به عنوان نويسنده­اي كه هفت سال از عمرش را در دانشكده­ي سينما سپري كرده و هم فضاي آكادميك و هم فضاي حرفه­اي آن را مي­شناسد و با برخي از «هنرمندان» اين حوزه هم آشنايي يا مختصر رفاقتي داشته، شگفت­آور نبود كه ببينم سينماگران ما، سواي «جشن خانه­ي سينما يا بزرگ­داشت يكي از هنرمندان فقيد و ...»، يك بار هم كه شده، از بابت كار ديگري گرد هم آمده­اند و اين (مطالبه­ي حقوق و عجز و لابه براي حفظ اموال عزيزشان) البته تنها كاري است كه ممكن بود اين همه سينماگر «هنرمند» را گرد هم آورد. (گزارش كامل مراسم را اين­جا بخوانيد.) راستي، مگر اين همه سال اتفاق مهم ديگري هم در اين ممكلت افتاده بود كه نيازي به حضور همدلانه و دردمندانه­ي آن­ها باشد؟
خدا را شكر، مملكتي داريم كه سينماگرش هم «خانه­ي سينما» دارد و هم كانون و هم صنف و هم ساير متعلقات، و ايضا" مقادير معتنابهي محبوبيت از بركت صدا و سيما، كه حد و حسابي ندارد. حسادت مي­كنم؟ اصلا". نمي­­گويم چرا وقتي يك نويسنده­ي مملكت نه از ترس مال نداشته، كه از ترس جان بي­ارزش به خود مي­لرزيد از حمايت اين­ همه «هنرمند» كذا و كذا خبري نبود، و نمي­پرسم چند نفر از اين جماعت سينمايي يك بار هم كه شده با يك نويسنده­ي دربند و جان­باخته و ... همدردي كرده­اند. فقط: «هنر»مند اند؟ هنرشان براي­شان ارزش دارد؟ پس چرا اين همه سال يك بار هم به­خاطر «سانسور» فيلم­ها و ايجاد اين همه مانع در راه سينماي آزاد، طومار و تجمعي در كارشان نبود؟
برگزاري تجمعي تحت عنوان دفاع از حقوق مولف و ... در چنين زمان و از سوي چنين كساني خود به قدر كفايت مفتضحانه هست اما از آن مفتضح­تر افاضات جماعت «هنرمند» ي است كه انگار جز از ابراي احقاق حقوق حقه­ي خود در مجامع و محافل ظاهر نمي­شوند و به اين منظور هم از هيچ تزوير و تملقي ابا ندارند – و به اين­ها اضافه كنيد آن بيانيه­ي پاياني را كه از هر بندش بگذرم، از بند هفتم­اش نمي­توانم: عينا" اين كه: «از صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران مي‌خواهيم ضمن جلوگيري از ترويج و تبليغ سينماي آمريكا در رسانه­ي ملي، سهم واقعي و درخور سينماي ملي ايران را چه از حيث تبليغ آثار و چه از حيث پرداخت حقوق نمايش محصولات سينمايي ايران بازنگري كرده و ضمن رعايت عادلانه­ي حقوق اين سينما، به نقشي كه در ايجاد تناسب ميان هزينه‌هاي توليد و تبليغات دارد، توجه كند. ضمنا" وظيفه خود را در آگاه‌سازي جامعه نسبت به حرمت شرعي استفاده از كپي‌هاي قاچاق مورد توجه بيشتر قرار دهد.»
لحن تهوع­آورش به كنار، بي­شرمي بيان­­اش را بنگريد: جماعتي كه نسلي از جوانان مملكت را در محدوديت سينمايي و در محروميت از تماشاي آثار ارزنده­ي سينماي جهان نگه داشته، آن هم تنها به اين دليل حقيرانه كه در غياب رقباي برتر، آثار ابتر خود را به چشم مخاطب فرو كند، هنوز هم دست از دغل­كاري بر نداشته و مصرانه مي­خواهد اين سانسور فرهنگي به كار خود ادامه دهد، آن هم تنها از اين بابت كه ملت را با انبوه مزخرفاتي كه فيلم­سازان وطني به نام محصولات سينماي ملي ساخته و پرداخته­اند خفه كند. اعتراض­­شان هم دقيقا" در همين راستا است:‌ اين همه سينماگري كه عمري از بابت تماشاي نسخه­هاي قاچاق فيلم­هاي آمريكايي كسب معلومات سينمايي كرده و سال­ها است براي به دست آوردن سي دي فيلم­هاي اروپايي با هم كورس گذاشته­اند، و همين حالا هم به آرشيوهاي انباشته از اين­گونه آثارشان مباهات مي­كنند، البته تازه يادشان آمده چيزي هم به اسم كپي رايت وجود دارد و تكثير و تماشاي نسخه­هاي نامجاز آثار سينمايي كاري است ناصواب و بايسته­ي اشد عذاب.
راستي، سواي آن معدود آثار ارزنده­ي سينماي ايران كه البته مشابهات­اش سالانه در سينماي اغلب كشورها هم يافت مي­شود، اين «سينماي ملي» در كجا است؟ اين چه صنعت مستقل و مستحكمي است كه در مواجهه با معضلي كه گريبان­گير همه­ي صنايع سينمايي دنيا بوده اما ورشكست­شان نكرده، اين­گونه به زانو در آمده، براي بقای­اش اين­طور عاجزانه به دستگاه دولت التماس مي­كند؟ پاسخ ساده است: فيلم­سازي ما هم مثل خودروسازي ما است: هردو بسيار بي­كيفيت، اما به­يمن ممنوعيت ورود رقباي خارجي، هردو پرسود و پرفروش؛ سواي اين دو، شباهت سومي هم هست: در هردو مورد، اصلا" معلوم نيست اين صنايع، جز از بابت مباهات متوهمانه و استفاده­ي ايدئولوژيك، از چه بابت در اين ممكلت تاسيس شده، از چه بابت بر بزرگ­نمايي آن­ها تاكيد مي­شود؟ (كشورهاي زيادي خودروسازي ندارند و با اين همه صنعت­شان چيزي از ساير كشورها كم ندارد، و ايضا" بسياري از كشورهاي پرافتخار در كار سينما هم صاحب صنعت سينما نبوده و با اين همه كمبود هنر و هنرمند ندارند.) و با اين اوصاف، معلوم نيست اين توليد انبوه، اين اصرار ناموجه كه حتما" (با دوپينگ دولتي) سالي سيصد تا فيلم توليد كرده و (با دوپينگ جشنواره­اي) صدتاي­شان مدعي صفت «هنري» باشند از چه رو است.
در آخر، يك نكته را هم از بابت بي­شرمي آشكار اين جماعت سينمايي بايد با صداي بلند گفت: «هنرمندان» محترم، كه از بابت تضييع حقوق حقه­ي خود دادتان به آسمان رفته و زمين و زمان را از بد و بيراه پر كرده­ايد، لطفا" اداي آدم­هاي طلب­كار را در نياوريد: شمايي كه سال­ها با آثار مشعشع خود چشم ملت را كور كرده و اسباب تحميق و تخديرش شده­ايد، شما كه از جمله مسببان عقب­گرد فرهنگي و افت ذوق هنري مردم بوده­ايد: شما بيش از اين­ها بدهكار ايد.