خواب دوم خرداد

امروز «دوم خرداد» بود و خوش­بختانه برای خیلی­ها فقط دوم خرداد بود (روزنامه­ها را که دیده­اید). هردو جناح همان حرف­های همیشه را زدند و من هم حرفی ندارم الا موافقت با حرف هردو جناح: جناح چپ می­گوید دوم خرداد نمرده: موافق ام، چون چیزی می­میرد که زمانی زنده بوده باشد؛ جناح راست می­گوید دوم خرداد انحراف موقتی از مسیر اصلی بوده: باز هم موافق ام، چون یک مسیر مستمر با یک روز و یک هفته دچار چرخش دائم نمی­شود.
با این همه، از بین انبوه حرف­هایی که نگفته مانده، به بهانه­ی ماجرای کاریکاتور «ایران»، می­خواهم به یک نکته اشاره کنم. من کاری به اصل ماجرا ندارم (می­دانم این همه­ی ماجرا نبوده، از هردو سو دارد افراط می­شود، توهین­های بزرگ­تری هم هست که باید واکنش مناسب­تری به آن­ها نشان داد و توقیف کل یک روزنامه به­خاطر یک مطلب هم مناسبتی با مختصات مطبوعات ندارد – گو این که به­شخصه متن و تصویر مربوطه را هرطور که خواندم به­­گمان­ام توهین­آمیز آمد: من ترک نیستم با این حال اعتراض ترک­ها را به­جا می­دانم؛ اما مساله­ام نقدن این نیست). نکته­یی که می­خواهم اشاره کنم زمان و مکان بروز این عارضه است. استدلال اصلی اصلاح­طلبان دوم­خردادی­ را به­خاطر بیاورید: نگذاشتند، نمی­گذارند! خب، خدا را شکر که دوم­خردادی­ها سر کار نیستند که این ماجرا را به حساب سنگ­اندازی و مانع­تراشی و بحران­سازی رقیب بگذارند: ماجرا در زمان ریاست رقیب اتفاق افتاده و مکان اتفاق­اش هم روزنامه­یی منتسب به دولت است و آقای وزیرش هم در شرف استیضاح! تصور کنید که ماجرا در زمان ریاست خاتمی و در یک روزنامه­ی اصلاح­طلب اتفاق می­افتاد: سوگ­سرودها بود که دوم­خردادی­ها سر می­دادند – نگذاشتند، نمی­گذارند!
من منکر مشکلات و مصائب دولت اصلاح­طلب نیستم، این را هم می­دانم که آن دولت باید در دو جبهه می­جنگید – از سویی با رقیب قدرت­مندش مبارزه می­کرد و از سویی بر مشکلات عمومی مملکت فائق می­آمد. اما مگر کشورداری و سیاست­ورزی معنایی جز همین تلاش و تلقا دارد؟ هر نه روز یک بحران! – انگار که کشورداران و سیاست­ورزان سایر ممالک نه مشکلی دارند نه مصیبتی، انگار که دولت اصلاح­طلب برای سامان دادن به یک سامانه­ی سراسر صلح و صفا آمده بود!
می­خواهم این را بگویم: دولت اصلاح­طلب در هردو جبهه شکست خورد، هم در برابر رقیب و هم در برابر کشور. شکست اول را من هم قابل­توجیه می­دانم: رقیب قدرتی بسیار برتر داشت. اما شکست دوم، عمدتن، از کم­کاری دوم­خردادی­ها ناشی شد. چه کسی نگذاشت خاتمی با مردم بیش­تر بر سر مهر باشد؟ چه کسی نگذاشت مشارکتی­ها با دانشگاهیان متمدنانه­تر رفتار کنند؟ چه کسی نگذاشت شورای شهر اول مشکلات مردم را حل کند؟ و صدها سوال از این دست ... وانگهی، مگر حالا دولت حاکم بی­بحران شده؟ – ناآرامی­های کردستان، بمب­گذاری­های خوزستان، گروگان­گیری­های بلوچستان و، این آخری، آشوب­های آذربایجان: این­ بحران­ها که هیچ­کدام برای دولت اصلاح­طلب نبود ...

ضعف اصلی اصلاح­طلبان این نبود که رقیب را نمی­شناختند؛ اتفاقن خوب هم می­شناختند و خوب هم تعامل داشتند – این حرفی کاملن منطقی است که موجودیت آنان در گروی دامن زدن به بازی مبارزه با رقیب بود. ضعف اصلی آنان این بود که جامعه­ی خود را نمی­شناختند و با آن تعامل نداشتند – در مورد آن تنها توهم داشتند: دوم خرداد بیداری نبود، خوابی بود که بعضی­ها هنوز از آن بیدار نشده­اند.